Có những người thầy đi qua tuổi trẻ chúng ta như ánh sáng ấm áp, như làn gió nhẹ, để rồi dù bao năm sau, mỗi khi nhớ về, tim lại khẽ rung lên những nhịp dịu dàng. Với tôi và biết bao thế hệ học trò Trường THPT số 1 Tư Nghĩa, thầy Trương Quang Dũng chính là người thầy như thế.
Thầy dạy Văn, nhưng hơn tất cả, thầy dạy chúng tôi cách lắng nghe trái tim mình, cách cảm nhận vẻ đẹp mong manh mà sâu sắc của cuộc sống này. Những giờ học với thầy như những buổi chuyện trò thầm thì, nơi thầy nhẹ nhàng mở ra trước mắt chúng tôi những chân trời mới. Thầy không phân tích thơ ca bằng lý trí lạnh lùng, thầy kể lại chúng như kể về chính những mảnh ký ức sâu kín của mình, rất gần gũi, thiết tha và day dứt.
Tôi vẫn nhớ như in, có lần thầy giảng bài thơ “Tương tư” của Nguyễn Bính. Ôi trời ơi, cả lớp vừa cười vừa lặng người. Cái cách thầy nói về nỗi nhớ da diết, cái “nhức nhối” mơ hồ mà thấm đẫm trong từng câu chữ như chính thầy đang sống trong từng nỗi niềm ấy. Thầy không giảng bằng lý trí, mà bằng chính sự đồng cảm sâu sắc từ trái tim người nghệ sĩ ẩn giấu trong dáng vẻ người thầy mộc mạc. Nghe thầy, dù chưa một lần biết yêu, chúng tôi cũng cảm thấy trái tim mình run nhẹ, thấy trong ngực mình có một dòng nước lặng lẽ đang trào dâng.
Ánh mắt thầy lúc giảng bài sáng lên một cách lạ kỳ, như chứa cả một bầu trời yêu thương dành cho văn chương và cho những số phận con người nhỏ bé trong từng trang sách. Có những tiết học, thầy gần như không cần nhìn giáo án, bởi mọi tri thức, mọi cảm xúc đã hòa quyện vào máu thịt thầy tự lúc nào. Giọng thầy lúc thì trầm ấm, thiết tha, lúc thì sôi nổi, hừng hực, lúc lại dịu dàng như ngọn gió chiều thổi qua cánh đồng. Mỗi tiết học cùng thầy là một lần được thả mình vào một dòng sông cảm xúc, nơi mà chữ nghĩa không còn khô khan, mà mềm mại, dịu dàng như chính những bàn tay thầy dìu dắt chúng tôi lớn lên từng ngày.
Nhưng thầy không chỉ là người truyền cảm hứng cho chúng tôi qua những bài giảng Văn. Thầy còn từng là người thầy lãnh đạo, người hiệu trưởng của trường, một vị thủ lĩnh thầm lặng, bản lĩnh mà vô cùng khiêm nhường. Trường học dưới bàn tay thầy như được xây thêm từng viên gạch, được vá từng vết nứt, được chắp lại từng khoảng thiếu hụt cả trong vật chất lẫn tinh thần. Dưới sự dẫn dắt của thầy, ngôi trường thân yêu này như được đắp thêm từng khoảng trống vô hình cũng được lấp đầy bằng sự bao dung, tận tụy và tâm huyết không hề phô trương. Trong công việc cũng như trong cuộc sống, thầy luôn chọn cách đối thoại bằng sự tử tế, bằng tấm lòng lắng nghe và sẻ chia. Thầy không bao giờ áp đặt, không bao giờ khiến ai cảm thấy mình nhỏ bé. Chính sự điềm đạm, sâu sắc và bền bỉ ấy đã làm nên sức mạnh thuyết phục tự nhiên, khiến ai tiếp xúc với thầy cũng đều kính trọng, tin yêu.
Có lẽ, điều khiến chúng tôi xúc động nhất chính là sự gần gũi của thầy. Dù bao năm trôi qua, dù gặp lại giữa dòng đời vội vã, thầy vẫn nhớ tên từng đứa. Vẫn nhớ cô bé năm nào rụt rè cúi mặt sau mỗi lần trả lời sai, vẫn nhớ cậu học trò tinh nghịch từng làm thầy phiền lòng. Thầy nhớ không chỉ cái tên, mà còn nhớ cả những ước mơ, những nỗi buồn, những khoảnh khắc vụng về của tuổi trẻ mà thầy đã từng chứng kiến, chở che. Trong ký ức thầy, dường như chưa bao giờ có học trò nào bị bỏ quên. Bởi trong trái tim thầy, mỗi gương mặt học trò đều là một câu chuyện nhỏ, một phần rất đỗi thiêng liêng.
Với chúng tôi, thầy không chỉ là người dạy Văn, mà còn là người kể chuyện, người thắp sáng trong lòng học trò những ước mơ lặng thầm. Lời giảng của thầy, đôi khi nhẹ như lời ru mẹ, đôi khi thổn thức như tiếng hát mùa thu, khiến những trang sách tưởng chừng khô cứng bỗng sống dậy, lung linh trong trí tưởng tượng non nớt của chúng tôi.
Có lẽ bởi thầy luôn chọn sống bằng tình yêu thương chân thành, luôn đi chậm lại để lắng nghe, để nắm lấy những tâm hồn nhỏ bé đang hoang mang trước ngưỡng cửa cuộc đời, nên dù năm tháng có vội vã trôi đi, dù mái tóc thầy có thêm bao nhiêu sợi bạc, thì hình ảnh thầy trong lòng chúng tôi vẫn nguyên vẹn, tinh khôi như buổi ban đầu. Một bài thơ không cần phải sửa, một khúc hát dịu dàng, vĩnh cửu, âm vang mãi trong lòng những đứa học trò nhỏ đã một thời được thầy dìu dắt.
Dẫu tháng năm có phủ bụi mờ lên mái tóc thầy, dẫu chúng tôi đã đi xa đến tận những chân trời không còn dấu chân tuổi trẻ, thì mỗi lần nghĩ về thầy, lòng vẫn trào dâng một cảm giác bình yên đến lạ.
Bởi thầy đã gieo vào lòng chúng tôi những hạt mầm của yêu thương, của đam mê, và của một niềm tin lặng thầm rằng: trong cuộc đời này, chỉ cần sống bằng trái tim chân thành, mọi điều đẹp đẽ sẽ tự tìm đến.
Thầy như trang sách dịu dàng,
Mở ra là cả mênh mang tình người…
